F - 16

 

 

General Dynamics F-16A Fighting Falcon , amerykański samolot myśliwsko-bombowy z 1978; do 1983 oznaczany F-16A Falcon, opracowany w ramach ogłoszonego konkursu na lekki samolot myśliwski (LWF - Light Weight Fighter, później ACF - Air Combat Aircraft); jednosilnikowy, jednomiejscowy średniopłat, skrzydła skośne (40o), trapezowe, kadłub opracowany zgodnie z "regułą pól", podwozie trójpodporowe z kołem przednim wciągane w locie. Podczas opracowywania samolotu F-16 wykorzystano doświadczenia i technologię uzyskaną w ramach programu kosmicznego NASA i przy konstrukcji rakietoplanu X-15. Do budowy F-16 zastosowano aluminium (83%), stal (5%), stopy tytanu (2%), kompozyty grafitowo-epoksydowe (2%) i inne. Samolot jest wyposażony w automatyczny system wykrywania uszkodzeń. Pierwszy lot prototypu YF-16 Falcon - 20 I 1974, pierwszy lot samolotu seryjnego F-16 A - 7 VIII 1978; seria pierwsza 1184 egzemplarze; 1388 egzemplarzy dla lotnictwa Stanów Zjednoczonych, w tym 204 egzemplarzy F-16B, 515 egzemplarzy dla państw NATO (Belgia - 160 egzemplarzy, Holandia - 213 egzemplarzy, Dania - 70 egzemplarzy, Norwegia - 72 egzemplarzy), 151 egzemplarzy dla Izraela, 160 egzemplarzy dla Turcji, 40 egzemplarzy dla Grecji, 80 egzemplarzy dla Egiptu, 40 egzemplarzy dla Pakistanu, 24 egzemplarzy dla Wenezueli, 36 egzemplarzy dla Korei Południowej, 12 egzemplarzy dla Tajlandii (od 1990), 8 egzemplarzy dla Singapuru, 12 egzemplarzy dla Bahrajnu (od 1990). Obecnie uruchamiane są w Turcji i Korei Południowej licencyjne linie produkcyjne samolotów F-16C/D dla lotnictwa wojskowego tych państw. Ogółem do 1992 wyprodukowano 3779 egzemplarzy F-16 wszystkich wersji. Samoloty F-16 zostały użyte do celów bojowych po raz pierwszy 7 VII 1981 w nalocie na iracki ośrodek badań jądrowych w Tamuz pod Bagdadem, następnie w VI 1982 podczas agresji Izraela na Liban oraz 1 X 1985 w nalocie na siedzibę OWP w Tunisie. Turbinowy silnik dwuprzepływowy PW F100-200 o ciągu 6670 daN (6800 kG), z dopalaniem 11 120 daN (11 335 kG); działka 6-lufowe M61A-1 Vulcan 20 mm, 6 pocisków rakietowych AIM-9J i L Sidewinder lub bomby o masie 6894 kg; rozpiętość 9,45 m, dł. 15,03 m, wys. 5,09 m, powierzchnia nośna 27,87 m2; masa własna 7364 kg, całkowita 11 113 kg, maksymalna 16 057 kg; prędkość maksymalna 2173 km/h, pułap 18 000 m, zasięg 3890 km. Odmiany: F-16B Fighting Falcon, samolot myśliwsko-treningowy z 1978; do 1983 oznaczany F-16B Falcon; dwumiejscowy; masa własna 1655 kg, całkowita 11 113 kg, maksymalna 16 057 kg; F-16C Fighting Falcon, samolot myśliwsko-bombowy z 1984; jednomiejscowy, uzbrojony w pociski rakietowe AIM-120 AMRAAM oraz Maverick, 1 działko 30 mm, laserowe kierowanie bomb oraz urządzenia nawigacji satelitarnej Navstar i system Dgitids; masa własna 7618 kg, maksymalna 17 000 kg; F-16D Fighting Falcon, samolot myśliwsko--treningowy z 1984; dwumiejscowy, przeznaczony na eksport; F-16E Fighting Falcon, prace nad tą wersją szturmową, dwumiejscową, zostały wstrzymane; w to miejsce opracowano samolot szturmowy F-16A CAS z nieco inną awioniką i uzbrojeniem, m.in. przenosi on podkadłubowy zasobnik i działko 30 mm GPU-5 oraz wyposażony jest w automatyczny wyznacznik celu; dla lotniczej Gwardii Narodowej Stanów Zjednoczonych opracowano unowocześnione samoloty myśliwskie F-16A ADF, przystosowane do przenoszenia pocisków rakietowych AIM-7 i AIM-120; seria 270 egzemplarzy (do 1991); F-16G Fighting Falcon, samolot rozpoznawczy. Odmianami samolotu F-16A Fighting Falcon są: AFTI F-16, samolot doświadczalny z 1982 (AFTI = Advanced Fighter Technology Integration); CCV YF-16, samolot doświadczalny z 1976, wyposażony w system sterowania aktywnego (CCV = Control Configurated Vehicle), ma dodatkowe dwie płaszczyzny sterujące, umożliwiające kierowanie środkiem ciężkości samolotu, co pozwala na szybką zmianę toru lotu. Samolot odznacza się dużymi możliwościami manewrowymi; oblot 24 III 1976; RF-16B, samolot rozpoznawczy z 1982; F-16XL, doświadczalny samolot myśliwsko-bombowy z 1982; zastosowano nowe rozwiązania konstrukcyjne samolotu myśliwsko-bombowego F-16 A Fighting Falcon; jednosilnikowy, jednomiejscowy średniopłat wolnonośny o skrzydłach trójkątnych w obrysie dwutrapezowym o opływie laminarnym i zmiennym skosie krawędzi natarcia, bez usterzenia poziomego; podwozie trójpodporowe wciągane w locie, konstrukcja modułowa, z zastosowaniem kompozytów węglowych i poliamidowych. Badania prowadzone w NASA zmierzają do maksymalnego zmniejszenia oporu aerodynamicznego, w tym celu zastosowano tzw. rękawicę tytanową, w której - z użyciem lasera - wywiercono miliony maleńkich otworów (w trakcie lotu specjalna pompa ssąca zasysa przyścienną warstwę turbulentną, czyniąc opływ skrzydła bardziej laminarnym); dwuprzepływowy silnik odrzutowy PW F100-PW-200 o ciągu 11 125 daN (11 340 kG). F-16XL ma większy o 45o promień działania i zabiera 2 razy większy ładunek bojowy. Z dodatkowym paliwem ma 2 razy większy zasięg, a do startu i lądowania wymaga 2/3 długości pasów wymaganych przez F-16A. Oblot prototypu w VII 1982. Drugi prototyp, dwumiejscowy, ma silnik GE F101-DFE o ciągu 12 900 daN (13 150 kG); rozpiętość 10,43 m, dł. 16,51 m, wys. 5,36 m, powierzchnia nośna 61,59 m2; masa całkowita 19 504 kg, maks 21 772 kg; prędkość maksymalna 2 Ma, zasięg 4630 km; F-16D VISTA (Variable Stability In-Flight Simulator Test Aircraft), latający symulator zmiennej stateczności; samolot przystosowany do symulacji lotów innych maszyn, ukończony w 1992; ma służyć do szkolenia pilotów samolotów bojowych najnowszej generacji (F-22), jest wyposażony w specjalny zestaw komputerów imitujących warunki sterowania, naprowadzania i walki powietrznej dowolnego typu samolotów według określonego wcześniej planu; stanowi udoskonalenie opracowanego w 1980 AFTI F-16, samolotu o podobnym przeznaczeniu; F-16N - SAA (Supersonic Adversary Aircraft); seria 22 egzemplarzy samolotów jednomiejscowych i 4 egzemplarzy dwumiejscowych (TF-16N) dostarczona w latach 1987-1988 marynarce wojennej Stanów Zjedn. do celów treningowych; ich zadaniem jest symulowanie w walce radzieckich samolotów MiG-29 i Su-27; stanowią modyfikację samolotów F-16C/D; F-16R (F-16G), wersja rozpoznawcza, dwumiejscowa, opracowana na bazie płatowca F-16D; próby w locie od 1986; przewidziano modyfikację ok. 250 egzemplarzy samolotu F-16 do standardu F-16R (też RF-16 lub F-16G); F-16 Agile Falcon, samolot myśliwski nowej generacji, będący następcą F-16 C i D, ma skrzydła wykonane całkowicie z kompozytów o powierzchni zwiększonej do 34,84 m2; zastosowano w nim najnowsze osiągnięcia z dziedziny awioniki (miniaturyzacja podzespołów i celownika uzbrojenia wmontowanego w hełm pilota); oferowany na eksport.